مهردادی، سرپرست اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان شرقی: بالغ بر ۵۰ درصد سطح استان را اراضی و عرصه های ملی و منابع طبیعی تشکیل می دهند

مهردادی، سرپرست اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان شرقی:
بالغ بر ۵۰ درصد سطح استان را اراضی و عرصه های ملی و منابع طبیعی تشکیل می دهند
مقدمه:
۱۵ تا ۲۲ اسفند ماه به عنوان “هفته منابع طبیعی” نامگذاری شده است که نخستین روز این هفته یعنی ۱۵ اسفند “روز ‌درختکاری‌” است
سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور یکی از سازمانهای زیر مجموعه وزارت جهاد کشاورزی به شمار می‌رود که وظیفه دفاع و حفظ منابع طبیعی کشور را بر عهده دارد و در استانها نیز تحت عنوان « اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری » در محافظت از اراضی و مالکیت حقوق دولتی بر زمین – جنگلداری و جنگل‌کاری و محافظت از جنگل‌های – آبخیزداری و امور مراتع – محافظت از خاک و کنترل فرسایش آن، اصلاح و بهره‌برداری از مراتع فعالیت می کند.
سرپرست اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان شرقی به مناسبت هفته منابع طبیعی در گفتگو با خبرنگاران به تشریح برنامه ها و اقدامات و فعالیتهای اداره کل پرداخته و گفت: بالغ بر ۵۰ درصد سطح استان را اراضی و عرصه های ملی و منابع طبیعی تشکیل می دهند.
به گزارش خبرنگار روزنامه همشهری، رحیم مهردادی با اعلام مطلب فوق افزود: مراتع استان به مساحت ۴/۲ میلیون هکتار به صورت ییلاقی، میان بند و قشلاقی می باشند که اداره کل منابع طبیعی با اقدامات ممیزی، دامدار قانونی را شناسائی و با در نظر گرفتن ظرفیت مرتع و فصل چرا پروانه مرتعداری صادر نموده است از حدود ۱۸۰هزار هکتار سطح جنگل های استان حدود ۱۶۰ هزار هکتار در منطقه ارسباران واقع شده است که این منطقه بعنوان یکی از پنج ناحیه رویشی اصلی کشور می باشد و ناحیه رویشی ارسباران از تنوع ژنتیکی بسیار بالایی برخوردار بوده و به همین دلیل جزو ذخایر ژنتیکی جهانی ثبت شده است.
وی با اشاره به اینکه، ارسباران از نظر فلورستیک، اکولوژیک، حیات وحش و میراث فرهنگی دارای مشخصه های ممتازی است و محل انحصاری رویش گونه های نادری از گیاهان در ایران می باشد، تصریح کرد: وجود شرایط اقلیمی خاص، تنوع زیستی بالا، حضور گونه های کمیاب گیاهی و جانوری و همچنین حضور عناصر رویشی مربوط به اقالیم مختلف وجود ۱۰۷۲ گونه گیاهی و ۹۷ گونه چوبی علی رغم سطح محدود سبب شده بخشی از جنگل های ارسباران جزو یکی از ۱۳ ذخیره گاه بیوسفر ایران و تحت برنامه انسان و کره مسکون (M&B ) یا اندوختگاههای زیست سپهر یونسکو قرار گیرد.

پروژه های سال ۱۳۹۷ در ۱۳ حوزه آبخیز با ۱۰۰% پیشرفت فیزیکی به اتمام رسیده است
سرپرست اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان شرقی در تشریح پروژه های در دست اجرا از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی، بیان داشت: اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان شرقی از سالها قبل مطالعات گسترده ایی را در حوزه های آبخیز استان در جهت حفاظت از آب، خاک و پوشش گیاهی انجام داده است ولی به دلیل عدم اعتبار لازم اهداف از پیش تعیین شده به مرحله اجرا نرسیده بود تا اینکه با عنایت مقام معظم رهبری (مدظله العالی) از سال ۱۳۹۷ اتفاقی بی نظیر در مجموعه سازمان جنگلها مراتع و آبخیزداری کشور رخ داد و آن اختصاص بودجه ای بالغ بر ۲۰۰ میلیون دلار در سال ۱۳۹۷ و ۱۵۰ میلیون یورو در سال ۱۳۹۸ از محل صندوق توسعه ملی به صورت ۱۰۰% نقدی در سطح کشور برای انجام طرح های آبخیزداری بود که استان ما نیز سهمی از این عنایت حضرت آقا داشته است.
مهردادی، ادامه داد: اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری با استفاده از این فرصت استثنایی اقداماتی مبتنی بر فعالیت های ارزنده مکانیکی ( سازه های گابیونی، خشکه چینی و سنگی ملاتی )، بیولوژیکی ( اصلاح واحیای مراتع و جنگلکاری ) و بیومکانیکی (کنتور فارو و پیتینگ) در حوزه های آبخیز استان انجام داده است که پروژه های سال ۱۳۹۷ در ۱۳ حوزه آبخیز با ۱۰۰% پیشرفت فیزیکی به اتمام رسیده است.
وی اضافه کرد: در سال ۱۳۹۸ با هدف کنترل سیلاب – تغذیه مصنوعی قنات، چشمه ها ، تقویت سفره های زیر زمینی – کنترل رسوبات – احیای مراتع، ۲۸ پروژه در ۱۸ شهرستان در دست اجرا می باشد که متوسط پیشرفت فیزیکی آنها حدود ۸۵% می باشد که دو نمونه از پروژه های اجرا شده در سال ۹۷، بند بتن غلطکی لیوار مرند با اعتبار ۸۱۳ میلیون تومان برای اولین بار در سطح استان و بعنوان دومین استان در کشور بعد از استان خوزستان و پروژه آبخیزداری و کنترل سیل حوزه لیقوان چای با اعتبار ۴۵۰ میلیون تومان می باشند.
سرپرست اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان شرقی، در خصوص پروژه های شاخص در سال ۹۸ نیز بیان کرد: پروژه پخش سیلاب حوزه شیرین کند ملکان که جزو پروژه های مشارکتی نیز می باشد با اعتبار ۹۸۰ میلیون تومان – پروزه آبخیزداری داش کسن ورزقان با اعتبار ۵۹۰/۱ میلیارد تومان – پروژه آبخیزداری گلفرج جلفا با اعتبار ۲۸۰/۱ میلیارد تومان و پروژه آبخیزداری قره قیه کلیبر با اعتبار ۱ میلیارد تومان از پروژهای شاخص سال۹۸ می باشند.

نهال کاری در محوطه برخی ادارات و عینالی و مراکز آموزشی، مهمترین برنامه هفته منابع طبیعی
وی در ادامه سخنان خود در تشریح برنامه های هفته منابع طبیعی، اعلام کرد: برابر روز شمار اعلامی از سوی سازمان جنگلها، مراتع وآبخیزداری کشور برنامه های متنوع و خاصی به تصویب ستاد هفته منابع طبیعی رسیده بود که با توجه به وضعیت پیش آمده از لحاظ رعایت مسائل بهداشتی و عدم ایجاد تجمع برابر مصوبه قرارگاه زیستی استان، بلاجبار کلیه همایش ها، نشست های علمی و حقوقی مربوط به هفته منابع طبیعی حذف و صرفاً به صورت کاشت نهال در فضای آزاد بدون ایجاد تجمع و ازدحام جمعیت بر اساس برنامه ریزی به عمل آمده برگزار خواهد شد، منتهی با توجه به عنایت خاص حضرت حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای دکتر آل هاشم نماینده معظم ولی فقیه در استان و امام جمعه محبوب مردم کلان شهر تبریز و نیز جناب آقای دکتر پور محمدی استاندار فرهیخته استان آذربایجان شرقی و همچنین جناب آقای دکتر خلیل الهی رئیس کل محترم دادگستری آذربایجان شرقی ویژه برنامه های اجرا می شود.
مهردادی، اضافه کرد: صدور و انتشار پیام و فایل صوتی توسط نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه کلانشهر تبریز و کاشت نهال به صورت نمادین به مناسبت هفته منابع طبیعی در محل بیت معظم له، هم اندیشی با مدیر کل صدا و سیمای مرکز استان همراه با کاشت نهال در محوطه صدا و سیما، صدور و انتشار پیام، کاشت نهال و مصاحبه توسط استاندار آذربایجان شرقی در محل محوطه استانداری، شروع کاشت نهال در عرصه های چندین هکتاری از اراضی سازمان توسعه و عمران عون بن علی و پارک طبیعت، تبادل تفاهم نامه سه جانبه فی مابین مدیریت ترویج جهاد کشاورزی استان و مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی و اداره کل در محل مرکز تحقیقات استان، نهالکاری در محوطه ندامتگاه قرخلار شهرستان مرند، برنامه مشترک نهالکاری با تشکل مردمی همای سبز به یاد ۱۴۰۰ شهید مراغه در محوطه دانشگاه شهرستان مراغه،‌ آغاز بوته کاری صد هکتاری در راستای بیابان زدایی در حوزه دریاچه ارومیه شهرستان بناب، برنامه مشترک نهالکاری با مجمع فعالان زیست محیطی کشور در قراء پنجگانه شهرستان بناب، نهالکاری با حضور فرمانده نیروی انتظامی استان در محل شهرک آزمایش، نهالکاری با مشارکت نیروری انتظامی استان در محوطه پادگان ولی عصر (عج) تبریز، نهالکاری با مشارکت نیروی انتظامی استان در محوطه پادگان قدر هادیشهر شهرستان جلفا، کاشت نهال و مصاحبه توسط دکتر خلیل الهی رئیس کل دادگستری استان، نهالکاری با مشارکت سازمانهای مردم نهاد، رکاب زنان سبز تبریز و شهرداری منطقه ۵ در محل ائل باغی به همراه مانور خودرو های یگان حفاظت اداره کل و در نهایت مراسم غبار روبی مزار شهدای گمنام در محل پارک موزه دفاع مقدس با هماهنگی سازمان بسیج و شهرداری و نهالکاری در جوار مزار شهدا از هم برنامه های هفته منابع طبیعی استان می باشند.
سرپرست اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان شرقی در پاسخ به این سوال که اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان در پروژه ملی احیای دریاچه ارومیه چه وظیفه و ماموریتی دارد؟ در این راستا چه اقداماتی را تاکنون انجام داده است، اظهارداشت: با توجه به روند بیابان زایی درحاشیه دریاچه ارومیه بخصوص در ناحیه شرقی آن، از سوی سازمان جنگلها، مراتع وآبخیزداری کشور و ستاد ملی نجات دریاچه ارومیه، صرفاً بحث تثبیت کانون های بحرانی فرسایش بادی بر عهده این اداره کل گذاشته شده و با رویکرد فعالیت های بیولوژیکی و کشت گونه های بومی مناسب و همچنین عملیات مکانیکی و بیو مکانیکی (در شهرستانهای آذرشهر، بناب، عجبشیر )به عمل آمده است که در این راستا اقدامات مقابله ای شامل عملیات بوته کاری و نهال کاری در مساحت ۳۷۱۵ هکتار، چرای دام و اجرای سیستم های چرایی و قرق در سطح ۳۵۰۰۰۰هکتار (در شهرستانهای سراب، هریس، ورزقان، بستان آباد، تبریز، شبستر، اسکو، آذرشهر، عجبشیر، مراغه ، بناب و ملکان)، ایحاد بادشکن غیر زنده به طول ۳۷ کیلومتر،‌ مدیریت هرزآب در سطح ۲۷۰۰هکتار از مناطق بحرانی با انجام عملیات پی تینگ و احداث فارو و بذر پاشی و در نهایت حصار کشی جنگل های موجود (گشتزارهای شیشوان و بنه در جزیره اسلامی) به منظور حفاظت از گونه های موجود به طول ۱۰ کیلومتر در شهرستان های عجبشیر و اسکو صورت گرفته است.
مهردادی، در خصوص اقدامات صورت گرفته در جهت حفاظت از اراضی ملی در سال ۹۸ و اراضی خلع ید شده از اراضی ملی از متصرفین بیان داشت: طرح دعاوی کیفری به تعداد ۱۲۶۶ فقره، طرح دعاوی حقوقی به تعداد ۲۰۰۸ فقره، احکام صادره له دولت ۲۳۵۶ فقره و بقیه پرونده ها در حال رسیدگی می باشد، دفاع از پرونده های مطروحه در شعبه ویژه موضوع تبصره (۱) ماده (۹) قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی به تعداد ۴۵۸ فقره که منجر به صدور مساحت ۳۷۸ هکتار له دولت (تایید ملی بودن) گردیده است، خلع ید از اراضی ملی در مساحت ۸۴۶ هکتار و دفاع از ۲۷ فقره پرونده دیوان عدالت اداری که ۱۵ فقره آن منجر به صدور حکم له دولت گردیده و ۱۲ فقره آن تحت رسیدگی می باشد.

برای حفاظت از عرصه های منابع طبیعی، باید از مشارکت مردم محلی سود جست
وی در خصوص رویکرد اداره کل در حفاظت از اراضی ملی و نقش مردم و ترویج و آموزش و اقدامات صورت گرفته در این خصوص بیان داشت: براساس استاندارد رایج جهانی به ازای هر یکهزار هکتار جنگل بطور متوسط یک جنگلبان وجود دارد اما در ایران در مقابل هر۴۰ هزار هکتار عرصه طبیعی یک جنگلبان فعالیت دارد،‌ به همین دلیل برای حفاظت از عرصه های منابع طبیعی لازم و ضروری است که از مشارکت مردم محلی سود جست و در این راستا اداره منابع طبیعی با استفاده از ظرفیت همیاران طبیعت و تشکلهای مردم نهاد با جذب و ساماندهی افراد علاقمند و داوطلب در امر حفاظت از منابع طبیعی بعنوان همیار طبیعت در سه گروه (محافظ، مروج و دانش آموزی) و همچنین برگزاری کلاس ها و کارگاه های آموزشی و ترویجی نسبت به آگاه سازی اقشار مختلف در راستای حفاظت از منابع طبیعی اقدام می نماید.
سرپرست اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان شرقی، افزود: در سال ۱۳۹۸ هفت فقره تفاهم نامه همکاری مشترک با دستگاههای عضو نهضت سبز و نیز با سازمان منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس، شرکت مس آذربایجان، فرماندهی نیروی انتظامی استان، اداره کل زندانهای استان، اداره کل آموزش و پرورش استان و اداره کل بنیاد شهید و امور ایثارگران استان و همچنین سند همکاری سه جانبه با مدیریت هماهنگی ترویج سازمان جهاد کشاورزی و مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان در زمینه طرح نظام نوین ترویج منعقد گردیده است.
یکی از مسائل و مشکلات زارعین با ادارات منابع طبیعی اعتراض در خصوص ملی شدن اراضی زراعی آنهاست که مهرداد در خصوص راه حل این مشکل بیان داشت: در قانون برای حل اختلافات حاصله فیمابین دولت و زارعین ۳ نوع راه حل پیش بینی شده است که کمیسیون ماده واحده قانون تعیین تکلیف اراضی اختلافی موضوع اجرای ماده ۵۶ قانون حفاظت و بهره برداری (پرونده هایی که تا مورخ ۲۳/۴/۱۳۹۴ در دبیر خانه هیات تعیین تکلیف ثبت شده باشد ) اعتراض به ملی شدن – شعبه ویژه موضوع تبصره (۱) ماده (۹) قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی مستقر در دادگستری مرکز استان – تبریز (دادخواست احراز مالکیت برای اراضی ملی – کمیسیون رفع تداخلات اجرای مقررات موازی قانون ملی شدن و قانون اصلاحات ارضی و …موضوع تبصره ۳ – الحاقی به ماده ۹ قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی منابع طبیعی موضوع ماده ۵۴ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر که دبیرخانه آن در مدیریت های جهاد کشاورزی شهرستانها می باشد به این امر اختصاص یافته است.

بهره برداری های بی رویه از مهم ترین عوامل تخریب منابع طبیعی به شمار می رود
وی در خصوص برنامه ها و اقدامات صورت گرفته در جهت توانمند سازی و بازگشت مستقیم بخشی از اعتبارات پروژه های منابع طبیعی به جوامع محلی در جهت کاهش فشار بر عرصه های ملی چه دارید و چه اقدامی صورت گرفته است؟نیز بیان داشت: با توجه به این مطلب که بهره برداری های بی رویه یکی از مهم ترین عوامل تخریب منابع طبیعی به شمار می رود، تغییر معشیت جوامع محلی می تواند از راه کارهای اساسی در کاهش فشار بر منابع طبیعی باشد لذا تشکیل تعاونی و تشکل های محلی می تواند در این مورد نقش اساسی ایفا نماید.
طی سال های گذشته در استان ما حدود ۱۷ تعاونی تخصصی منابع طبیعی در شهرستان های مختلف شکل گرفته که متاسفانه به دلایل مختلفی غیرفعال بودند. ولی پس از ابلاغ آئین نامه اجرایی بند ب ماده ۲۹ در اواخر سال ۱۳۹۷ به استان ها، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اقدام به تشکیل کارگروه تعیین صلاحیت نمود و ضمن برگزاری کارگاه آموزشی با موضوع تبیین آیین نامه اجرایی بند ب ماده ۲۹ برای اعضای هیئت مدیره تعاونی های موجود در استان، مدارک مورد نیاز تعاونی ها را اخذ و پس از بررسی در کارگروه تعیین صلاحیت، ۸ تعاونی تعیین صلاحیت شده و گواهی دریافت نموده اند. و موفق شدیم تا حال سه پروژه از محل صندوق توسعه ملی در سال ۹۸ را به این تعاونی ها برای اجرا واگذار نماییم.

کاشت اصله تا پایان فروردین ماه سال ۹۹ ادامه دارد
سرپرست اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان شرقی، در خصوص اینکه، در ۱۴ آذر سال جاری طرحی با عنوان « نهالکاری همگانی برای ایرانی سر سبز » در سراسر کشور اجرا گردید اداره کل منابع طبیعی استان در این راستا چه اقداماتی انجام داده است؟ اعلام کرد: در ۱۴ آذر سال جاری با همکاری دستگاه های مختلف من جمله پایگاه هوایی شهید فکوری تبریز، شهرداری تبریز در مناطق تابعه و تفرجگاه های شهرداری من جمله ائل باغی و سازمان توسعه وعمران عون بن علی و پارک طبیعی تبریز و پادگان ارتسش در شهرستان مرند و معادن مثل معدن زرکاوان

به مساحت ۷۰۰هکتار با ۲۴۰ هزار اصله نهال کاشته شده است و با توجه به این که پویش « نهالکاری همگانی برای ایرانی سر سبز» تا هفته منابع طبیعی ادامه دارد لذا در این هفته نیز در مساحت ۶۵۰ هکتار و تعداد ۳۷۱۸۰۰ اصله نهال در برنامه کاری این اداره کل برای کاشت می باشد که با احتساب اقدامات انجام شده در روز ۱۴ آذر تعداد ۶۱۱۸۰۰ اصله در ۱۳۵۰ هکتار کاشته می شود و تا آخر فروردین ماه نیز انشالله ادامه خواهد یافت.

در ۶۳ روستا به مساحت ۴۲۱ هکتار سند بنام بنیاد مسکن منتقل شده است
مهرداد در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به اینکه در برخی روستاها بدلیل افزایش جمعیت و بعضاً مهاجرت معکوس با کمبود زمین جهت احداث واحد مسکونی مواجه می باشند و در صورت احداث با شکایت ادارات منابع طبیعی مواجه می گردند در خصوص اقدامات صورت گرفته اظهار کرد: طبق ماده ۴ قانون ساماندهی و حمایت و تولید عرضه مسکن مصوب ۱۳۸۷ بنیاد مسکن انقلاب اسلامی موظف به شناسایی اراضی و توسعه کالبدی روستاها شده اند لذا این اداره کل نیز در همین راستا با همکاری بنیاد مسکن برای واگذاری اراضی در قالب طرح هادی برای ۲۰۶ روستا و در سطح ۱۶۰۰ هکتار اقدام نموده است که تا به حال در ۶۳ روستا به مساحت ۴۲۱ هکتار سند بنام بنیاد مسکن منتقل گردیده است .

تخصیص ۱۷ مورد در سطح ۷۸ هکتار به طرحهای کشاورزی و غیر کشاورزی و سایر طرحهای منابع طبیعی با هدف ایجاد اشتغال و رونق تولید
وی با اشاره به شعار سال یعنی سال رونق تولید بیان کرد: با توجه به اینکه سال ۱۳۹۸ از سوی مقام معظم رهبری(مدظله العالی) سال رونق تولید نام گذاری شده بود اداره کل منابع طبیعی در راستای تحقق شعار سال
و رونق تولید اداره کل توانسته است با تخصیص ۱۷ مورد در سطح ۷۸ هکتار به طرحهای کشاورزی و غیر کشاورزی و سایر طرحهای منابع طبیعی ضمن ایجاد اشتغال به افزایش تولید کمک نماید که همچنین با استعلامات بهره برداری معادن به تعداد ۱۴۲ فقره در مساحت ۴۰۶۴ هکتار موافقت گردیده است.
وی در پایان در خصوص تثبیت مالکیت دولت نسبت به اراضی ملی اداره کل چه اقداماتی تاکنون انجام داده است؟ نیز گفت: کل اراضی ملی ۷۵/۲ میلیون هکتار می باشد که کل اسناد اخذ شده تاکنون ۱۱/۲ میلیون هکتار و کلاسناد دفترچه ای ۶/۱ میلیون هکتار، کل اسناد تک برگی نیم میلیون هکتار، درصد اخذ سند دفترچه ای: ۵۹%، درصد اخذ سند تک برگی: ۱۷%، مساحت کل اراضی مستحدث و ساحلی: ۲۷۸ هزار هکتار، میزان سند اخذ شده برا ی مستحدثات: ۳۲ هزار هکتار و درصد اخذ سند مالکیت اراضی مستحدث و ساحلی : ۵/۱۱% می باشد