کاهش تنش آبی با شناسایی منابع پنهان

تایسیز نیوز- کاهش بارندگی، استفاده غیرمتعارف از منابع آبی رو و زیرزمینی برای تامین آب مورد نیاز بخش‌های خانگی، کشاورزی و صنعت موجب بروز تنش آبی در بیشتر شهرها و روستاهای کشور می شود،این معضل به ویژه در فصول گرم که میزان مصرف چند برابر می‌شود مشکلات عدیده ای را هم برای مصرف کنندگان و هم تامین کنندگان ایجاد می‌کند در حالی که با استفاده از منابع پنهان مثل بازچرخانی آب و پساب می‌توان تنش آبی را کاست.

منابع آبی تجدیدپذیر آذربایجان شرقی ۳.۵ میلیارد مترمکعب است و سالانه به طور متوسط حدود ۷۵ درصد از این منابع معادل ۲.۸ میلیارد مترمکعب مصرف می‌شود و استفاده بیش از حد از منابع آبی و کاهش محسوس میزان بارندگی ها در مقایسه با بلند مدت، منابع آبی تجدید پذیر استان را با کاهش شدید مواجه کرده است.

بخش کشاورزی بیشترین مصرف را در بین سایر مصرف کنندگان این ماده حیاتی به خود اختصاص داده و به رغم اجرای طرح ها و برنامه های مختلف برای کاهش مصرف در این بخش، به دلیل توسعه زمین های کشاورزی و افزایش زیر سطح کشت، تاکنون کاهش محسوسی در مصرف به وجود نیامده و همچنان مصرف در این بخش بالاست.

در سایر بخش ها نیز مصرف آب در کشور و استان چند برابر استانداردهای جهانی است ، در مصرف خانگی میانگین مصرف در دنیا ۱۵۰ لیتر است که این رقم در ایران و آذربایجان شرقی بین ۲۳۰ تا ۲۵۰ لیتر در شبانه روز است و در بخش صنعت نیز میزان مصرف همانند ۲ بخش دیگر است و صنایع به دلیل به صرفه نبودن چرخه بازمصرف و ارزان بودن آب بکر، ترجیح می دهند که از آب بکر در صنایع استفاده کنند.

مصرف آب در بخش های مختلف به شکل افسار گسیخته در حال افزایش است در حالی که بارندگی ها کاهش یافته است و منابع آبی جوابگوی نیازها نیست و از همین رو مسئولان تامین و توزیع آب به دنبال شناسایی منابع جدید و بکر آبی هستند تا تنش آبی را در بخش های مختلف به ویژه بخش خانگی کاهش دهند.

مدیریت شرکت آب و فاضلاب آذربایجان شرقی به عنوان متولی توزیع آب در بخش خانگی برای مواجه نشدن با تنش آبی شدید در تابستان و روزهای گرم سال، طرح های مختلفی را برنامه ریزی کرده که شناسایی منابع آبی پنهان یکی از این طرح هاست تا در مواقع لزوم، با تامین بخشی از آب مورد نیاز، شدت تنش آبی احتمالی امسال را کاهش دهد.

با توجه به کاهش میزان بارندگی در سال آبی جاری که حدود ۴۵ درصد نسبت به سال گذشته و ۵۹ درصد نسبت به بلند مدت اعلام شده و همچنین افت سطح منابع آبی زیرزمینی و ادامه روند افزایش مصرف آب، امسال هم به طور یقین با تنش آبی مواجه خواهیم شد.

در حال حاضر بیش از ۵۰۰ هزار متر مکعب آب در تبریز پس از تامین از منابع مختلف آبی داخل و خارج استان، تصفیه و در لوله های آب شهری جاری می شود و با در نظر گرفتن جمعیت حدود ۲ میلیون نفری این شهر، میانگین مصرف هر شهروند تبریزی حدود ۲۶۰ لیتر در روز است.

این آب از چهار منبع خط آبرسانی زرینه رود ۵۵ درصد، خط آبرسانی نهند ۱۳ درصد، چاه‌ها (هروی، سعید آباد، قزلجه میدان) ۳۱ درصد و قنات ها یک درصد تأمین می‌شود که با کاهش آب یا حذف یکی از این منابع، تامین آب این شهر با مشکل مواجه می شود که به قطعی های مکرر و بروز برخی مشکلات منجر می شود.

شناسایی و بهره برداری از منابع آبی پنهان ضروری است

بر همین اساس مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب آذربایجان شرقی، با اشاره به چالش‌های تأمین آب در استان، بر ضرورت شناسایی و بهره‌برداری از منابع آبی تاکید دارد و معتقد است: این منابع فرصتی برای کاهش تنش آبی و تأمین پایدار آب شرب و صنعتی است.

ابراهیم سلیمانی، بر اهمیت کشف و استفاده از منابع آبی پنهان را به‌ عنوان یک راهکار مکمل در مدیریت بحران آب می داند و خاطرنشان می کند: در شرایطی که منابع سطحی و زیرزمینی زیر فشار شدید قرار دارند، شناسایی و بهره‌برداری اصولی از منابع آبی کمتر شناخته‌شده، می‌تواند نقش مؤثری در تأمین پایدار آب ایفا کند.

وی با اشاره به برخی منابع آبی پنهان در استان می افزاید: آب‌های عمیق، بازچرخانی آب، استفاده از پساب تصفیه‌شده و مدیریت بهره‌وری در منابع موجود، از جمله ظرفیت‌هایی هستند که در صورت برنامه‌ریزی مناسب، می‌توانند به کاهش فشار بر منابع متداول کمک کنند.

سلیمانی با اشاره به اینکه برخی مناطق استان ظرفیت استخراج و بهره‌برداری از منابع آبی جدید را دارند، اظهار می کند: اجرای مطالعات دقیق و استفاده از فناوری‌های نوین، می‌تواند زمینه‌ساز شناسایی و بهره‌برداری پایدار از این منابع شود.

وی در کنار این اقدامات، بازچرخانی آب و استفاده از پساب در بخش‌های صنعتی و فضای سبز را از اولویت‌های شرکت آبفای استان برای مدیریت بهینه منابع آب عنوان کرده است.

وی با بیان اینکه یکی از راهکارهای مؤثر در این حوزه، کاهش هدررفت آب در شبکه‌های توزیع و بهینه‌سازی مصرف است، گفته است: بهره‌گیری از تجهیزات هوشمند و پایش مستمر شبکه‌های آبرسانی، می‌تواند منابع آبی موجود را حفظ کرده و کارایی سیستم تأمین آب را افزایش دهد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب آذربایجان شرقی همچنین با اشاره به اهمیت همکاری بین‌بخشی در این زمینه، مدیریت پایدار منابع آبی را نیازمند مشارکت همه نهادها و مردم دانسته و اظهار کرده است: برنامه‌های آبفا برای بهره‌برداری از منابع آبی پنهان، در کنار بهینه‌سازی مصرف و توسعه فناوری‌های جدید، می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش تنش آبی و تضمین تأمین پایدار آب برای نسل‌های آینده داشته باشد.