فرش تبریز؛ هنوز هم می‌درخشد

فرش تبریز؛ هنوز هم می‌درخشدفرزاد ملازاده

خبرنگار

وقتی نام تبریز به میان می‌آید، ناخوادآگاه، تنوعی از فرش‌های رنگارنگ با طرح‌های دلربا، در ذهن تداعی می‌شود؛ اینکه بگوییم؛ فرش ایران زمین به نام تبریز گره خورده است، بیراه نگفته ایم.

به گزارش ایران آنلاین، فرش تبریز از گذشته‌های دور تاکنون، جلوه‌گر زیبایی و چیره‌دستی هنرمندان این دیار بوده است.هنری که آوازه آن نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا زبانزد عام و خاص است. تبریز یکی از مراکز اصلی بافت قالی در ایران و جهان است و همین موضوع باعث شده که شورای جهانی صنایع دستی، تبریز را به عنوان شهر جهانی فرش انتخاب و معرفی کند؛ از این رو، فرش تبریز نقش بسیار ویژه‌ای در توسعه و گسترش صنعت و هنر  در ایران ایفا کرده است.جالب است؛ بدانید اوج هنر فرش در تبریز مربوط به سده‌های دوازدهم و شانزدهم میلادی است؛ گفته می‌شود، ۲۰۰ شاهکار هنری فرش ‌تبریز با ادغام هماهنگ هنرهای بافندگی و نگارگری ایرانی در طی ۱۴ سده، اوج هنر بافندگان قالی در این شهر را به عرصه نمایش گذاشته و مکتب کلاسیک تبریز را بنیان نهاده است.فرش تبریز در دوره صفویان شکل کامل‌تری به خود گرفت و کارگاه‌های بزرگ بافت فرش در گوشه گوشه شهر ایجاد شد. افراد زیادی در کارگاه‌های بزرگ قالی‌بافی در اقصی‌نقاط شهر مشغول کار شدند. اوج هنرمندی صنعتگران در بافت تنوعی از فرش های رنگارنگ تبریز، نه تنها آذربایجان را تبدیل به قطب صنعت فرش ایران کرد، بلکه دنیا را غرق در هنر ایران زمین، حیرت زده کرد.آن زمان، به همت بازرگانان تبریزی و از راه ترکیه و آذربایجان، فرش تبریز به اروپا و آمریکا راه یافت. دفاتر تجاری بزرگی در تبریز  شکل گرفت و باعث شد ایران با دنیا وارد مراودات تجاری در حوزه فرش شود.  سیسیل ادوارد(تاجر و محقق قالی ایرانی و از مدیران شرکت تولیدکنندگان قالی شرقی) درباره صادرات فرش ایران به کشورهای اروپایی و آسیایی نوشته است که «کالا در دست بازرگانان تبریزی بود که مردمانی سرشناس و مایه‌دار بودند. تجارتخانه‌های آنها شعبه‌هایی در استانبول داشت، معاملات اصلی آنها عبارت بود از حریر، اجناس کارخانه‌های مغرب زمین و حمل آنها به ایران از طریق راه ترابزون. اما فرش تبریز در گذر زمان افت و خیزهای زیادی را تجربه کرده و در بسیاری از موارد در دوران گذشته مورد بی‌مهری قرار گرفته است؛ این درحالی است که با نگاهی به سابقه ۳هزار ساله این صنعت بی‌همتا می‌توان به این نتیجه رسید که فرش تبریز، ظرفیتی عظیم در جهت رشد اقتصادی و بلاخص ایجاد اشتغال است.

تجار ایرانی؛ حامی صنعت فرش باشند 

رئیس اتحادیه فروشندگان فرش تبریز در ارتباط با صنعت فرش دستباف تبریز در گفت و گو با ایران آنلاین می‌گوید: فرش تبریز در سال‌های اخیر مورد بی‌مهری‌های زیادی قرار گرفته و برای جبران بی‌مهری‌ها، هر کسی که بتواند حتی یک قدم کوچک برای این هنرصنعت ارزشمند دارد، خدمت بزرگی به این هنرصنعت ارزشمند کرده است

احد عظیم‌زاده تصریح می‌کند: فرش تبریز شناسنامه دوم کشور است؛ در دنیا ایران را با فرش تبریز می‌شناسند؛ در حال حاضر،  افزون بر یک میلیون و ۵۵ هزار نفر در این صنعت مشغول به کار هستند که رقم بسیار قابل توجهی است.این مسئول ادامه می دهد: با توجه به اینکه فرش دستباف از هنردست‌های پرآوازه کشور محسوب می‌شود، انتظار داریم با تدابیر دولت، اقدامات سازنده‌ای برای مطرح شدن دوباره این فرش در سطوح ملی و فراملی صورت گیرد. البته، برای گام نخست،تجار ایرانی نباید اجازه دهند این صنعت دچار رکود شود؛ ضمن اینکه باید ارزش بالای فرش دستباف در کشور احیا شود و همینطور بازارهای جدید جهانی را با کمک تجار فرش شناسایی کرده و به دست گرفت. بنده به شخصه هر هفته در سفرم به تبریز بالای ۱۰ میلیارد تومن از فرش‌های نفیس تبریز را برای عرضه در بازار جهانی خریداری می‌کنم.وی در ادامه با بیان اینکه در یک ماه آینده فروشگاه های  جهانی فرش تبریز را  در کشورهای عمان ،قطر و امارات راه اندازی خواهیم کرد، ادامه می‌دهد:  باید توجه داشته باشیم قطر به عنوان میزبان بازی‌های جام جهانی بازار بسیار خوبی برای عرضه فرش تبریز به دنیاست اما تاکنون هیچ حرکتی از سوی مسئولان برای ایجاد این بازار در کشور قطر صورت نگرفته است؛ این در حالی‌ است که بسیاری از کشورها از ۷ الی ۸ ماه گذشته آغاز به اجرای برنامه‌های مدون خود برای استفاده از این بازار جهانی کرده اند.رئیس اتحادیه فروشندگان فرش تبریز ادامه می‌دهد: باید توجه کنیم که فرش تبریز نباید به صورت سنتی تولید شود و بافندگان باید به سمتی حرکت کند که با بازارهای جهانی همسو شوند و به نوعی بتوانند آنچه را که بازار جهانی می‌خواهد عرضه کنند؛ فراموش نشود که فرش ایران از لحاظ قدمت در رده نخست جهان قرار دارد اما در بازار فروش جهانی، هم‌اکنون در جایگاه چهارم قرار دارد که به هیچ وجه قابل قبول نیست.وی با اشاره به اینکه برخی کشورها با بازاریابی حرفه‌ای و تخصص تلاش کردند بازار فرش ایران و در رأس آن فرش تبریز را تسخیر کنند، یادآور می‌شود: به طور مثال، کشور هند با سابقه اندک در تولید فرش دستباف به سرعت در پی شناخت و تسخیر بازارهای صادراتی است، این در حالی است که فرش ایران با سابقه ۳ هزار ساله که زینت‌بخش تمام موزه‌های دنیاست، بعضاً برخی بازارهای صادراتی خود را از دست داده است.فعالیت ۵۰۰ هزار بافنده فرشاین مسئول با بیان اینکه در زمان حاضر، افزون بر ۵۰۰ هزار بافنده فرش در آذربایجان شرقی مشغول فعالیت هستند، یادآور می‌شود: روند تولید و صادرات فرش به دلایلی همچون افزایش شدید قیمت مواد اولیه و کاهش سهم استان از بیمه قالبیافان  با موانعی مواجه شده که انتظار داریم با برگزاری جلسات متعدد با حضو مسئولان صمت، اتحادیه فرش دستبافت استان، صادرکنندگان و … مشکلات حوزه این هنر – دست ارزآور، موشکافانه بررسی شود و برای رفع آنها تدبیری بیاندشید.وی در ادامه بر ایجاد طرح‌های نو و بازار پسند از سوی طراحان و بافنگان فرش دستباف تأکید می‌کند و می‌گوید: در کنار حمایت‌های بخش دولتی از صنعت فرش کشور باید طراحان و قالیبافان با ایجاد طرح‌های نو و فناورآنه ضمن حفظ اصالت فرش ایران، نسبت به تولید فرش‌هایی با طرح‌های ساده و بازارپسند پیش بروند.وی ادامه می‌دهد: یکی از دغدغه‌های اصلی قالیبافان مربوط به بیمه قالیبافان است؛ البته این موضوع مربوط به اتحادیه قالیبافان است اما ما به عنوان اتحادیه فروشندگان فرش تبریز با توجه به دغدغه‌های فعالان این عرصه جلسات متعددی را با مسئولان داشته‌ایم، سال گذشته با وزیر اقتصاد جلسه ای در این مورد داشتیم؛ همچنین در کمیسیون اقتصادی مجلس در مورد فرش تبریز با نمایندگان مذاکراتی انجام داده‌ایم که امید می‌رود، نمایندگان خانه ملت بویژه نمایندگان آذربایجان پیگیر حل مشکل بیمه قالیبافان باشند.وی یادآور می‌شود: بازار جهانی هم‌اکنون فرش ابریشم را بیشتر پسند می‌کند از همین رو لازم است، ۷۰ الی ۸۰ درصد بافت فرش تبریز را به فرش ابریشم اختصاص دهیم تا به این ترتیب ارزآوی بیشتری را برای کشور ایجاد شود.

غلامحسین خاماچی از بافندگان فرش دستباف در مرند نیز در گفت و گو با ایران آنلاین، بالا بودن قیمت مواد اولیه را از جمله مهمترین مشکلات ادامه کار می‌داند و از مسئولان می‌خواهد دست آنها را بگیرند و با اعطای تسهیلات ویژه یاریگر آنها باشند.وی با بیان اینکه شرایط کرونایی و برپا نشدن نمایشگاه فرش، به صنعت فرش نیز لطمه وارد کرد، ابراز امیدواری می کند که با همکاری اداره‌های مربوطه از جمله اداره صمت، صنایع دستی و … شرایطی برای برپایی نمایشگاه فرش در سطح ملی برگزار شود تا به این ترتیب امکان عرضه این هنر- صنعت ارزشمند بیش از بیش فراهم شود.

لیلی اورنگی ناظر گمرکات آذربایجان‌شرقی و مدیرکل گمرک تبریز می‌گوید: اختصاص سهم ۳۵ درصدی از صادرات فرش کشور به استان و ثبت تبریز به عنوان پایتخت فرش دستباف در جهان و تابلو فرش سردرود با صادرات سالیانه حدود ۳۰۰ میلیون دلار، می‌تواند ظرفیتی برای اقتصاد کشور باشد.لیلا ارونگی معتقد است که باید از فرصت جهانی بودن فرش تبریز حداکثر بهره را برد تا فرش تبریز همچنان در صف هنردست های دنیا بدرخشد.