بحران کرونا ناگهان، همه شئونات زندگی فردی، اجتماعی، اداری و حتی حاکمیتی را دچار شوک کرد. این شوک درواقع یک فرمان ایست کامل به قافله بشری بود در مسیری که عادت کرده بودند با همه پستی‌وبلندی‌هایش طی طریق کنند، اما ویروس بدون برنامه و شاید هوشمند دیگر اجازه نمی‌دهد بشر با خیال راحت به همان مسیر قبلی ادامه دهد و تغییر‌وتحول در فکر و رفتار بشر ضروری و حتمی است. 
در این شرایط همچنین اقتصاد و نهادهای اقتصادی اولین سنگرهایی‌اند که در دوره پساکرونا احتمال دارد مورد هجوم پس‌لرزه‌های بحران کرونا و درخواست‌های ریزودرشت مردم و حاکمیت‌ها قرار بگیرند. اما معلوم نیست که قادر باشند به درستی از پس انتظارات برآیند؛ اگر طرز تفکر حاکم بر مدیریت آنها برگشت به روال سابق باشد، نه تجدید روندها و اصلاح فرایندها. به‌خاطر همین است که 
مهندس نریمان، رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس که مسئول یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی شمال‌غرب ایران است، ضرورت تحول و بهینه‌سازی سبک مدیریت و پاسخ‌گویی به مسائل را در دوره پساکرونا مهم می‌داند. 

به‌عنوان سرآغازی  بر مصاحبه، خواهشمندم بفرمایید سازمان منطقه آزاد ارس که در دوره شیوع کرونا با جدیت به میدان مبارزه آمد و تمام امکانات لجستیک و تولیدی خود را برای پیشگیری و رفع نیازمندی‌های ضروری بهداشتی و ضدعفونی‌کننده بسیج کرد، برای دوره پساکرونا با چه اندیشه‌ای می‌خواهد اقتصاد چندبُعدی ارس را مدیریت کند؟ 
همان‌طور که در سؤال هم اشاره کردید، منطقه آزاد ارس در ابتدای دوره شیوع کرونا در راستای مسئولیت اجتماعی خودش و جلوگیری از آسیب‌رسیدن به سرمایه‌های انسانی و اجتماعی منطقه، البته با همدلی و یاری فعالان اقتصادی ارس، اقدامات چندجانبه‌ای را برای مقابله با کرونا انجام داد؛ ضدعفونی و گندزدایی از اماکن عمومی، تعطیلی بخش خدمات و گردشگری در ایام نوروز، کنترل شدید ورودی‌های منطقه، تجهیز مراکز بهداشتی و درمانی به لوازم ضروری و مهم‌تر از همه این موارد حمایت از تولید مواد ضدعفونی‌کننده و بهداشتی را به انجام رساند که در نتیجه بحمدالله امروز یکی از امن‌ترین مناطق ایران است و ارس از موج شیوع کرونا با همکاری مردم، فعالان اقتصادی، مراکز بهداشتی و درمانی، نهادهای مختلف دولتی، حاکمیتی، قضائی، نظامی و انتظامی، فعالان رسانه‌ای رسمی و غیررسمی و اهتمام ویژه مدیریت سازمان منطقه آزاد ارس با کمترین آسیب عبور کرده است. 
اما ممکن است شیوع کرونا تا مدت نامشخصی ادامه داشته باشد و ما نباید و نمی‌توانیم منتظر پایان کار ویروس کرونا باشیم و ارس به‌عنوان یک مرکز اقتصادی پویا در نظر دارد این تهدید پردامنه را به یک فرصت خوب برای تمرین تغییروتحول در سبک مدیریت، اصلاح سیاست‌ها، فرایند‌های اداری و روندهای اقتصادی تبدیل کند. به‌خاطر اینکه انتظار نداریم اوضاع به روال سابق برگردد، چون دیگر روال سابق وجود ندارد و این یک قانون تاریخی خوب است که بحران‌ها با وقوع خودشان انسان‌ها را به مسیر جدید و نوینی هدایت می‌کنند. 
به موضوع بسیار جالبی اشاره کردید. امروز در بسیاری از شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌ها و حتی اظهارنظر‌های کارشناسان و برخی مسئولان یک عبارت شرطی را به‌کرات می‌شنویم؛ «با برگشت اوضاع به روال سابق». اما شما می‌گویید روال سابق دیگر وجود ندارد. در این صورت برنامه شما برای چابک‌ترکردن و آنلاین‌کردن سیستم اداری سازمان منطقه آزاد ارس در آینده چیست؟ 
چنان‌که در دوره شیوع کرونا و طرح فاصله‌گذاری اجتماعی هم تا حدی مشاهده کردیم، بحمدالله کشور از نظر زیرساختی به مرحله‌ای رسیده است که بتواند از طریق روش‌های مختلفی مثل پنجره واحد، دورکاری و الکترونیکی‌کردن بسیاری از فرایندها از حجم مراجعه مردم و صاحبان مشاغل به بخش‌های اداری و حاکمیتی بکاهد و درعین‌حال، با اجرای این سیاست، سلامت اداری و سرعت انجام امورات را نیز ارتقا دهد. منطقه آزاد ارس نیز در راستای تسهیل و اصلاح فرایندهای سازمانی با تمرکز بر الکترونیکی‌کردن این فرایندها در تلاش است ضمن کاهش بوروکراسی زاید اداری و افزایش بهره‌وری، سلامت اداری خود را هم در پساکرونا بهبود دهد و در این راستا در نظر داریم سامانه‌های زیرساخت‌های اطلاعات مکانی و سیستم پنجره واحد را با جدیت در ارس فعال کنیم و شیوه‌نامه‌ها و آیین‌نامه‌های اداری سازمان را هم مورد بازنگری قرار دهیم. البته به‌خاطر اینکه یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های ذاتی ارس بسترسازی برای تسهیل صادرات است، در این زمینه هم قصد داریم فرایند صدور گواهی مبدأ متحد‌الشکل حوزه اوراسیا را در زون نوردوز با همکاری نهادهای ذی‌ربط اجرا کنیم. همچنین از دیگر اقدامات ما در این حوزه، بهینه‌سازی سامانه جامع گمرکی، حذف عوارض و هزینه‌های کامیون‌های حامل کالاهای صادراتی از مرز نوردوز و تسهیل روند واردات کالاهای واسطه‌ای، ماشین‌آلات و تجهیزات و مواد اولیه بدون ثبت سفارش با هدف افزایش صادرات مجدد است. 
سازمان منطقه آزاد ارس در دوره پساکرونا برای سهل‌کردن بسترهای نهادی و قانونی برای فعالیت اقتصادی می‌خواهد مجدانه برای پیاده‌سازی مدیریت یکپارچه ذیل ماده ۶۵ قانون احکام دائمی برنامه ششم توسعه و اجرای بند ۱۱ راهبرد اقتصاد مقاومتی مبنی‌بر توسعه حوزه عمل مناطق آزاد متمرکز شود. در این راستا تلاش می‌کنیم موضوع فعالیت گمرک ایران در داخل محدوده منطقه آزاد ارس بر اساس قوانین منطقه آزاد را با مسئولان مرتبط مذاکره کنیم و همچنین اختیارات مربوط به اداره قرنطینه به مدیریت کشاورزی سازمان تفویض شود. همه این اقدامات در راستای حمایت از تولید و صادرات انجام می‌گیرد و حتی ما می‌خواهیم به‌زودی فرایندهای مربوط به خرید مواد اولیه از بورس و تسهیلات رونق تولید برای بنگاه‌های صنعتی و تولیدی ارس را از طریق سامانه سیفام در ارس اجرا کنیم. 
 علاوه بر مباحث مربوط به اصلاح فرایندهای بوروکراتیک که موضوع بسیار مهمی است و می‌تواند در کنترل فساد و بهبود فضای کسب و کار خیلی مؤثر باشد، بعضی از مخاطبان ما شاید بخواهند در مورد سطح زیرساخت‌های سرمایه‌گذاری و تولید مناطق آزاد و به‌خصوص منطقه آزاد ارس به عنوان صنعتی‌ترین منطقه آزاد ایران بیشتر مطلع شوند. چون در دوره پساکرونا با توجه به محدودیت‌های ساختاری اقتصادی در سرزمین اصلی؛ مناطق آزاد شرایط بهینه‌تری  برای فعالیت اقتصادی داشته باشند. در مورد آماده‌سازی بیشتر  زیرساخت‌های سرمایه‌گذاری ارس چه برنامه‌ای دارید؟ 
می‌دانید منطقه آزاد ارس در حوزه تأمین زیرساخت‌های کلان سرمایه‌گذاری اعم از انرژی، آب، گاز، ارتباطات و راه‌های دسترسی در شبکه درون‌کشوری، تقریبا به حد آمادگی نسبی و قابل قبولی رسیده است اما ما در دوره پساکرونا حدس می‌زنیم به دلایل مختلف از جمله موضوعی که شما اشاره کردید، فعالان اقتصادی برای ایجاد بنگاه‌های کوچک و متوسط تولیدی به مناطق آزاد بیشتر از قبل توجه و اقبال نشان دهند تا مسیر صادرات کالا و تأمین سود و سرمایه را برای خودشان آسان‌تر کنند. 
در این راستا، منطقه آزاد ارس بر مبنای منطق ایجاد زیست‌بوم دانش‌بنیان اقتصادی؛ در تلاش است ارس را به هاب تولید و صادرات محصولات دانش‌بنیان تبدیل کند و به همین دلیل ضمن تقویت منابع مالی صندوق پژوهش و فناوری به عنوان اولین صندوق حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در میان مناطق آزاد ایران، جذب شتاب‌دهنده‌های تخصصی، توسعه تحقیقات و نوآوری و مباحث کارآفرینی دانش پایه را در اولویت قرار داده و بخش‌های مربوطه در سازمان مأموریت یافته‌اند برای حمایت از واحد‌های صنعتی نوپا و دانش‌بنیان سوله‌ها و پاساژ‌های صنعتی را با تمام امکانات برای واگذاری استیجاری به بنگاه‌های دانش‌بنیان آماده کنند. 
در سایر بخش‌های اقتصاد صنعتی-کشاورزی ارس هم ما برنامه داریم به‌سرعت سایت دامپروری، سایت پروتئین و سایت گلخانه‌ای ۲۰۰هکتاری را ایجاد کنیم و در سایت‌های صنعتی فاز ۲، مشکل کمبود آب را که به دلیل رشد واحد‌های صنعتی در طول دو سال گذشته به وجود آمده است، به صورت اساسی حل کنیم. همچنین بهسازی معابر سایر سایت‌های صنعتی در زون‌های چهارگانه ارس و احداث سازه بزرگ نمایشگاهی برای واحد‌های تولید ارس از دیگر اقدامات ما خواهد بود. البته این اقدامات ما در شرایطی صورت می‌گیرد که بسیاری از منابع درآمدی ما محدود شده و سازمان برای تأمین هزینه‌های زیرساختی و عمرانی مجبور است در هزینه‌های جاری از جمله حقوق و مزایای پرسنل سازمان صرفه‌جویی کند. 
 یکی از مهم‌ترین عوارض کرونا ایجاد رکود ناخواسته در بخش تولید و خدمات بود و الان بیش از دو ماه است که این دو بخش درگیر رکود و تعطیلی نسبی هستند.  اما نحوه مدیریت عوارض این حادثه بد، تبدیل به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های صاحبان بنگاه‌های تولیدی و خدماتی است. سازمان منطقه آزاد ارس به عنوان حامی فعالان اقتصادی این منطقه، برای بنگاه‌های اقتصادی آسیب‌دیده به چه صورتی می‌خواهد در دوره پساکرونا بدون توجه به روال سابق، از واحد‌های اقتصادی حمایت کند؟ 
سؤال بسیار خوبی است الان این مشکل اصلی کشور برای مدیریت معیشت مردم و مدیریت تبعات بحران کرونا بر اقتصاد کلان ملی است و پیشنهادات مختلفی از سوی جریان‌ها، کارشناسان، مسئولان مرتبط و رسانه‌های مختلف می‌شود که عموما بر دو رهیافت تمرکز دارند: الف) تحریک تقاضا یعنی حمایت از جامعه مصرف‌کننده و مردم ب) حمایت از طرف تولید یا عرضه برای هر دو این امور یک محدودیت غیرقابل انکار وجود دارد و آن هم کمبود منابع مالی در دست دولت. مؤسسات مالی هم توان پوشش این حجم از کار و حمایت را بدون حمایت اساسی دولت ندارند. در این شرایط پیچیده، برخی راهکاری‌هایی مانند استقراض خارجی، برداشت از صندوق توسعه ملی و جلب حمایت نهادهای خارج از دایره دولت را مطرح می‌کنند که حالا ما به دلیل اینکه خارج از سیستم بودجه‌ای دولت هستیم، کاری نداریم. 
اما به نظر می‌رسد مناطق آزاد با داشتن بک مزیت عمده نسبت به سرزمین اصلی می‌توانند این شرایط را به گونه دیگری مدیریت کنند. قرابت جغرافیایی و ارتباط راحت‌تر با بازارهای مصرف منطقه‌ای در صورت فعال‌بودن سیستم حامی صادرات، می‌تواند بنگاه‌های اقتصادی تولیدی را در مناطق آزاد یاری کند. به همین خاطر هم ما به عنوان سازمان منطقه آزاد ارس در راستای انجام وظایف ذاتی خودمان اولا توصیه و سفارش اکیدی داریم بر بنگاه‌های اقتصادی منطقه برای راه‌اندازی واحد‌های تحقیق و توسعه در درون خودشان برای پیگیری جدی اصل ارتقای بهره‌وری در تمام فرایندهای مربوط به تولید و حتی بازاریابی و در کنار این امر، سازمان در آینده نزدیک کارگروه عملیاتی تسهیل و رفع موانع تولید و تحقق جهش تولید را فعال می‌کند تا مجموعه اقداماتی نظیر: 
• تشکیل شورای عالی بانک‌های منطقه و انجام مذاکره برای تأمین تسهیلات کم‌بهره برای واحد‌های تولید جهت سرمایه در گردش و پوشش هزینه‌های جاری
• حمایت ویژه از واحد‌های تولید دارای برنامه مدون و مشخص عملیاتی در زمینه تحقق دانش‌بنیان جهش تولید
• حمایت از واحد‌های آسیب‌دیده از کرونا
• حمایت از تولیدات کشاورزی بزرگ‌مقیاس و صادرات‌گرا
• راه‌اندازی آزمایشگاه کنترل کیفیت و تسریع فرایندهای مربوط به این حوزه
• پیگیری تأمین ارز دولتی برای واردکردن مواد اولیه تولید
• تعامل با اتاق بازرگانی برای مدیریت فضای‌های موجود در بازارهای مصرف منطقه
• تسهیل اجرای قوانین مالیاتی و نهایتا نوسازی ماشین‌آلات و تکنولوژی تولید بنگاه‌های تولیدی را با همکاری فعالان اقتصادی منطقه به صورت جهادی پیگیری کنند. 
در کنار زیرساخت‌های سرمایه‌گذاری که نقش مهمی در جذب سرمایه‌گذاری دارد، عوامل دیگری نیز می‌تواند به ازدیاد سرمایه‌گذاری، مخصوصا جذب سرمایه‌گذاری خارجی کمک کند؛ در این حوزه برنامه شما در دوره پساکرونا چیست؟ 
یکی از عمده‌ترین هدف‌های مناطق آزاد، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و انتقال تکنولوژی است؛ اما متأسفانه اطلاعات بسیار اندکی درباره ظرفیت‌های چند‌بعدی ارس در میان کشورهای هدف و همسایه وجود دارد و ما در این راستا در نظر داریم با اقداماتی نظیر ایجاد دفاتر جذب سرمایه‌گذاری در کشورهای هدف، جذب شرکت‌های مشاوره سرمایه‌گذاری، تعریف مشوق‌های جدید سرمایه‌گذاری به‌خصوص سرمایه‌گذاری خارجی، معرفی ظرفیت‌های ارس با استفاده از ابزارهای اطلاع‌رسانی بین‌المللی و نظارت مستمر بر نحوه پیشبرد طرح‌های سرمایه‌گذاری برای رفع مشکلات آنها در سطوح مختلف، بتوانیم راندمان سرمایه‌گذاری در ارس را به‌ویژه در حوزه‌های های‌تک و صادرات‌محور بهبود ببخشیم. 
همان‌طور که می‌دانید برای جذب سرمایه‌گذاری و افزایش تولید در شرایط تحریمی موجود، نیازمند تعریف روندهای جدید و بدیع در حوزه مبادلات مالی بین‌المللی هستیم؛ حوزه‌ای که تحت شدیدترین و بی‌رحمانه‌ترین تحریم‌ها در طول تاریخ بشر قرار دارد که حتی برای نقل‌و‌انتقال مواد دارویی و بهداشتی در بحران کرونا مشکلات بسیاری ایجاد کرده است. به نظر شما مناطق آزاد چگونه می‌توانند با غلبه بر این شرایط، برنامه‌های خودشان در حوزه جذب سرمایه‌گذاری و صادرات را پیش ببرند؟ 
در قانون مناطق آزاد امکانات خوبی برای ایجاد بانک‌ها و مؤسسات مالی خارجی وجود دارد که این شرایط در سرزمین اصلی نیست؛ اما متأسفانه به دلایل زیادی که عموما هم منطقی نیستند، نتوانسته‌ایم از این ظرفیت استفاده کنیم. بااین‌حال ما قصد داریم تا حد توان مباحثی همچون توسعه خدمات و مؤسسات مالی را از طریق تأسیس بانک آفشور، بهره‌برداری از ظرفیت بانک و بیمه سیستم بانکی کشورهای همسایه به‌خصوص ارمنستان در منطقه آزاد مغری تحت سیستم تبادلات مالی اتحادیه اوراسیا، جلب همکاری شرکت‌های بین‌المللی بیمه، ابزارهای نوین مالی، راه‌اندازی بورس اوراق بهادار و خدمات عرصه سکوک را پیگیری کنیم تا به این طریق بتوانیم سیستم بانکی – بین‌المللی ارس را توسعه دهیم. 
همان‌طور که می‌دانید در کنار زیرساخت‌ها، حمایت‌های مالی، جذب سرمایه‌گذاری و توسعه سیستم پولی و بانکی، ما در مناطق آزاد عموما و در ارس به صورت خاص، با نقص درخور توجهی در راه‌اندازی مؤثر شبکه ترانزیت خارجی مواجه هستیم که بدون آن شبکه تولید در دسترسی سریع و آسان به بازار مصرف نمی‌تواند به‌خوبی به اهداف پیش‌بینی‌شده خود برسد. منطقه آزاد ارس چه اقداماتی برای توسعه سیستم لجستیکی-ترانزیتی خود دارد؟ 
موانع موجود در این عرصه سه وجه دارد؛ یک، ضعف زیرساخت‌ها مخصوصا در حوزه شبکه ترانزیت ریلی-جاده‌ای. دو، نواقص موجود در هماهنگی‌های لازم و ضروری برای بهره‌گیری از امکانات موجود کشور و امکانات کشوهای هم‌جوار و سه، ضعف امکانات روبنایی بخش ترانزیت مخصوصا خودروهای باری با استاندارد بین‌المللی. 
منطقه آزاد ارس برای رفع همه این سه حوزه برنامه‌هایی در دست اقدام دارد که در شرایط حاضر باید هرچه بیشتر تلاش کنیم این برنامه‌ها زودتر به نتیجه برسند. برای همین منظور، در نظر داریم در روزهای آینده با تشکیل کارگروهی فعال، متشکل از نمایندگان مدیریت‌های توسعه تجارت، معاونت اقتصادی سازمان منطقه آزاد ارس، مدیریت حقوقی سازمان و گمرک جلفا، در گام اول محدوده پل چوبی جلفا را برای بهره‌گیری در حوزه ترانزیت و صادرات مجدد تعیین‌تکلیف کنیم. همچنین می‌خواهیم در منطقه زون نوردوز، هاب لجستیک و ترانزیت زمینی ایران به حوزه اوراسیا را با هماهنگی کامل با منطقه آزاد مغری، هم در بخش اداری و هم بخش سخت‌افزاری ایجاد کنیم. اینها بخشی از اقدامات ارس در راستای رفع موانع در حوزه هماهنگی و ایجاد وحدت نظر و رویه در درون کشور و خارج از آن است؛ اما برای توسعه زیرساخت‌های ترانزیتی، ما دو پروژه راه‌آهن جلفا- نوردوز- اصلاندوز و جلفا- چشمه ثریا داریم که البته برای اجرای آنها توافق‌های اولیه با برخی شرکت‌های خارجی را انجام داده‌ایم که باید پیگیری کنیم تا نهایی شود. در پروژه فرودگاه ارس نیز امیدوار هستیم بتوانیم از هفت خوان تأمین نظر دستگاه‌های مختلف عبور کنیم. 
ما مشکل دیگری نیز داریم که عموما به آن بی‌توجه هستیم و آن فرسودگی و نداشتن استاندارد بین‌المللی ناوگان ترانزیت باری است. ما برای رفع این مشکل پیشنهاد می‌کنیم از ظرفیت پلاک‌های بین‌المللی منطقه آزاد ارس برای واردات و استفاده از کامیون‌های باری استاندارد، حداقل در محدوده استان و خارج از کشور با هماهنگی مسئولان مربوطه داخلی و نهادهای خارجی استفاده شود. 
 خوشبختانه به نظر می‌رسد شما فکر همه جای کار در عصر پساکرونا را کرده‌اید؛ اما همه این برنامه‌ها برای اجرای مؤثر، به‌موقع و با حداکثر حمایت اجتماعی، نیازمند انعکاس رسانه‌ای مطلوب و اثر‌گذار است. سازمان منطقه آزاد ارس برای این بخش چه برنامه‌ای دارد تا تمهیدات ارس در داخل و خارج از کشور بتواند جلب توجه و نظر کند؟ 
درست است. امروز تبلیغات و رسانه در دنیا، بسیاری از  ناواقعیت‌ها را به واقعیت تبدیل می‌کند و از این حربه دشمنان ما به‌خوبی استفاده می‌کنند و حتی گاهی موفق می‌شوند نظر مردم نزدیک‌ترین همسایگان ایران را به وضعیت ایران بدبین کنند و ما این موضوع را بارها در مواجهه با گروه‌های رسانه‌ای، دانشگاهی و فعالان اقتصادی‌ای که از کشورهای هدف و همسایه برای بازدید از ارس می‌آمدند، مشاهده کرده‌ایم. متأسفانه در مقابل این حجم از دشمنی‌ها و جنگ روایت‌ها، ما به دلیل نداشتن ابزار و امکانات و مسلط‌نبودن به آخرین شیوه‌های تبلیغات و رسانه، نتوانسته‌ایم به‌خوبی عمل کنیم و معلوم است که با این غول هفت‌سر نمی‌توان با این ابزارهای موجود مقابله درست و مؤثری کرد؛ اما نباید ناامید شویم و باید تلاش خودمان را بکنیم. برای همین باید در عصر پساکرونا که اتفاقا یکی از برکات کرونا می‌تواند این باشد که کشورها به همسایه‌های خود بیش از قبل توجه کنند، برنامه داریم برای انعکاس ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری صنعتی، کشاورزی، تجاری، توریستی و دانشگاهی ارس، همکاری‌های خودمان را با رسانه‌های کشورهای هدف و همسایه با هماهنگی سفارتخانه‌های کشورمان در این ممالک تقویت کنیم. دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای یکی از وجوه اساسی ما برای حضور مؤثر در کشورهای همسایه و هدف خواهد بود. 
به‌عنوان آخرین سؤال، آقای مهندس بخش گردشگری و خدماتی ارس متأسفانه در این مدت بحران کرونایی به نظر می‌رسد به‌شدت تحت تأثیر قرار گرفته و همه هتل‌ها و مراکز اقامتی در کنار مجموعه‌های خدماتی و بازار تعطیل بودند؛ این وضعیت در جایی مثل ارس که در سال میلیون‌ها نفر وارد آن می‌شوند، واقعا وضعیتی باورنکردنی و پرضرر است. در عصر پساکرونا چه تمهیداتی برای تقویت این بخش اندیشیده‌اید؟ 
 خوشبختانه در سال ۹۸ شبکه جامع گردشگری ارس به‌خوبی روند رو به رشد و توسعه نرم‌افزاری و سخت‌افزاری را طی کرده بود و ما با افتتاح چندین هتل و مهمانسرا و مراکز خدماتی استاندارد، بستر خوبی را برای پذیرایی از میهمانان و گردشگران نوروزی آماده کرده بودیم که این بحران ناخواسته برنامه‌ها را به‌هم ریخت و بخش هتلینگ و خدمات گردشگری ارس از این واقعه حقیقتا متضرر ‌شدند؛ اما همان‌طور که گفتم، در سال ۹۸ اقدامات خوبی هم در زمینه‌های مختلف مدیریت حوزه گردشگری و توسعه وجوه مختلف آن از طرف سازمان منطقه آزاد ارس انجام گرفته بود از‌جمله شرکت در نمایشگاه‌های گردشگری فیتور اسپانیا و نمایشگاه بزرگ گردشگری تهران به همراه فعالان حوزه گردشگری ارس، استقبال از ظرفیت استارت‌آپ‌های گردشگری، پیوستن به شبکه شهرهای خلاق و توسعه صنایع خلاق، تأسیس اولین شتاب‌دهنده صادرات صنایع خلاق، راه‌اندازی شتاب‌دهنده صادراتی حوزه گردشگری و صنایع دستی. 
با توجه به اینکه احتمالا در ماه‌های خرداد و سه ماه تابستان شرایط برای شیوع ویروس مناسب نباشد، ما در‌صدد هستیم با اجرای برنامه‌های هنری-تفریحی متعدد و سایر اقدامات مقتضی با جلب گردشگران داخلی و خارجی بخشی از هزینه‌های و صدمات بخش گردشگری ارس را جبران کنیم؛ اما به صورت اصولی برای توسعه و رونق بخش مهم گردشگری ارس در نظر داریم اقداماتی از قبیل: 
• افزایش بازدید‌پذیری پتانسیل‌های گردشگری ارس در سطح بین‌الملل از طریق ارتقای وب‌سایت‌های چند‌زبانه، تکنولوژی واقعیت مجازی و حضور و نمایش امکانات گردشگری ارس در نمایشگاه‌های بین‌المللی مهم
• تهیه بسته‌های تورهای ترکیبی و مشترک با کشورهای همسایه با هدف بازارهای ثالث
• تمرکز بیشتر بر حوزه بوم‌گردی و ژئوتوریسم
• استفاده بیشتر از توان بخش خصوصی در ارتقای امکانات اماکن تاریخی و طبیعی 
• تعریف بن سفر با همکاری دبیرخانه و وزارت گردشگری و میراث فرهنگی
• توجه به استاندارد‌های بین‌المللی رایج در بخش توریسم در مراکز خدماتی
• حمایت از صنایع دستی و صنایع خلاق برای جذابیت بخش و بهینه‌سازی بخش گردشگری را با جدیت دنبال کنیم.