توسعه مناطق آزاد در گرو جذب سرمایه‌گذار و توسعه صادرات است

توسعه مناطق آزاد در گرو جذب سرمایه‌گذار و توسعه صادرات است

ایرج عبدیل زاده

محوری‌ترین دلایل شکل گیری مناطق آزاد شتاب بخشی به فرایند توسعه کشورهاست، که براساس آن بخش‌هایی از کشور با تبعیت از قوانینی خارج از قوانین سرزمین اصلی تاسیس می‌شود تا اقداماتی که انجام آن در سرزمین اصلی به دلایل شرایط اقتصادی و فرایند اداری میسر نیست و یا اینکه اصولا اجرای آن قوانین به لحاظ ساختار اقتصادی برخی کشورها می‌تواند تبعات اجتماعی و یا اقتصادی را به همراه داشته باشد، در آن مناطق اجرایی شود تا عملا سرزمین اصلی از تبعات اقتصادی این نوع تصمیم‌ها مصون بماند و در صورت موفقیت‌آمیز بودن نیز همین قوانین به کل کشور تسری یافته و گستره‌ای به وسعت کل کشور از برکات اقتصادی آن بهره‌مند شود. لیکن برخلاف اهداف مترتب برای تشکیل مناطق آزاد، مناطق آزاد کشور نتوانسته‌اند تا به امروز به اهداف ترسیمی مطابق با فلسفه وجودی خود دست یابند. شاید بتوان عمده‌ترین دلیل این اتفاق را، که ضعف برخی مناطق مهمترین رهاورد آن است و امروزه نیز به عامل توسعه ستیز این مناطق تبدیل شده است، نگاه غیرمنطقه آزادی به این مناطق برشمرد، که با دخالت دولت در انجام اقدامات ایذایی علیه مناطق آزاد صورت می‌گیرد، قدر مسلم صدور بخشنامه‌ها و آئین نامه سراسری خلق الساعه و الزام مناطق آزاد به تبعیت از آن قوانین که جلوه‌ای از دخالت‌های بی‌مورد در مناطق آزاد است به معنای واقعی کلمه در ستیز با آن مناطق است که امروزه به عنوان یکی از نگرانی‌های اساسی سرمایه گذاران و فعالان اقتصادی مناطق آزاد تبدیل شده است چه که آنان براین باورند که اگر قرار بود قوانین سرزمین اصلی بر همان سیاق در مناطق آزاد نیز لازم الاتباع شود اصولا چه توجیهی داشت که سرمایه گذاران سرمایه و زندگی خود را به این مناطق بیاورند؟ و اگر هیچ گونه مشوقی برای سرمایه گذاران اختصاص نمی‌یافت و همان بوروکراسی آزار دهنده و حتی بعضا شدیدتر در مناطق آزاد هم می‌بود، چه دلیلی داشت که فعالان اقتصادی این نوع مناطق را جهت سرمایه‌گذاری برگزینند؟ اگر آثار و برکات ملموس و عینی تصمیمات مناطق آزاد در کسب و کار و زندگی مردم بروز نمی‌کرد، چه انتظاری است که این مناطق با مهاجرت معکوس سرمایه و جمعیت مواجه نشوند؟ اگر مقررات تعرفه و محدودیت و ممنوعیت‌های کشوری اعمال شده برای نظم بخشی به فرایند عرضه و تقاضا و کنترل بازار در مناطق آزاد نیز لازم الاطاعه شود و به تبع آن تولیدگران صادرات محور و فعالان اقتصادی نیز در انجام تعهدات بین المللی با محدویت مواجه شوند چه تضمینی است که بازارهای بین المللی ریسک خرید تولیدات مناطق آزاد را دوباره پذیرفته و سراغ بازارهای دیگر نروند؟! مدیریت‌های موازی با عدم اجرای ماده ۶۵ احکام دائمی کشور در مناطق آزاد، عدم رعایت اصل شایسته سالاری با انتصاب افراد سیاسی و غالبا فاقد توان مدیریتی لازم که برآیند طبیعی آن فاصله گرفتن از ماموریت‌های اصلی و از عوامل توسعه ستیز در مناطق آزاد کشور است از چالش‌های اساسی دیگری است که آینده مناطق آزاد را تهدید می‌کند و اصولا با فرایندی که امروز در برخی سطوح مدیریتی مناطق حاکم است، مناطق آزاد کشور فضای رقابت‌پذیری خود را در مواجهه با دیگر مناطق آزاد جهان از دست می‌دهند.پرواضح است اگر امروز شتاب بخشی به روند نقش آفرینی مناطق آزاد در توسعه و بالندگی کشور، حذف موارد سرمایه گذار ستیز، بهره مندی توده مردم، همگام با سرمایه گذران، تولیدگران و فعالان اقتصادی از خیرات و برکات زندگی و کسب و کار در مناطق آزاد، آنگونه که شخص جناب دکتر سعید محمد بدان تاکید کرده است، دغدغه جدی مدیریت جدید مناطق آزاد هست، که حتما هست، آنچه باید به عنوان پیشران این نقش آفرینی در دستور کار قرار گیرد، ترسیم نقشه راه و احیای جایگاه توسعه زای مناطق آزاد، حفظ استقلال تصمیم گیری در دبیرخانه همچنین غلبه نگاه فنی و اقتصادی به نگاه سیاسی است، که امروز مناطق آزاد بدان نیاز دارند، اگر غیر از این اتفاق بیفتد و این چالش‌ها از پیش روی مدیریت کلان مناطق برداشته نشوند، امیدی به تغییرات راهبردی در آینده مناطق آزاد متصور نیست و ایده‌های نو، اندیشه‌های جذاب و برنامه‌های امیدبخش روی کاغذ باقی مانده و در پیچ و خم ادارات و سازمان‌های فشل با مدیران بی‌انگیزه، بی‌مسئولیت و ناپاسخگو رنگ می‌بازد! چه که شخص سعید محمد بهتر از همه می‌داند آنچه که پیشبرد برنامه‌های ایشان را در مناطق تضمین خواهد کرد، حضور مدیران متعهد، متخصص، توانمند، جهادی و کارآمدی است که نه تحت فشار این و آن که فقط و فقط با تشخیص ایشان سکان مدیریت آن مناطق را برعهده می‌گیرند و لاغیر…